Bijgaand ontvangt u alweer de elfde 'veenbrief' van Bureau Peter de Ruyter landschapsarchitectuur. Een bijzondere editie, omdat op 25 november j.l. Minister Harbers de brief 'Water en Bodem Sturend' naar de Tweede Kamer heeft verstuurd. 'Door water en bodem sturend te laten zijn in de ruimtelijke ordening, kunnen we in Nederland ook in de toekomst met een ander en grillig klimaat blijven leven'. Voor onze laagveenlandschappen worden specifieke 'structurerende keuzes' benoemd: 'We bewegen toe naar een grondwaterstand van 20 cm tot 40 cm onder maaiveld, afhankelijk van de bodemcompositie, omstandigheden van het watersysteem en de behoeften van het gebied. Hiermee wordt bereikt dat bodemdaling wordt geminimaliseerd en uitstoot broeikasgassen wordt gereduceerd'. En; 'We minimaliseren de aanvoer van gebiedsvreemd water. Daardoor houden we zoveel mogelijk zoetwater beschikbaar voor peilopzet en tegengaan van verzilting. De provincies en waterschappen maken in gebiedsprocessen ruimte voor het vasthouden en bergen van zoveel mogelijk gebiedseigen water'.

De kamerbrief is daarmee voor onze veenweidegebieden echt een trendbreuk met het verleden. Maar wie gaat de veenweide in de toekomst beheren? Uit de brief; 'Een belangrijke economische en cultuurhistorische drager van het landschap is de landbouw. Dat blijft zo'. Een essentiële opmerking, ook in het licht van andere maatschappelijke opgaven. Dat betekent wel dat wij als maatschappij de boer breder zullen moeten gaan waarderen. In deze nieuwsbrief een essay, project, lezingen en een podcast die daarop ingaan.

Veel kijk- en luisterplezier gewenst!

Essay 'Voorbij de traditionele rolverdeling in het landelijk gebied'

Afgelopen zomer heb ik samen met onderzoeker en filosofe Annelli Janssen een essay mogen schrijven over de transitie van het landelijk gebied, toegespitst op de Alblasserwaard. In opdracht van Provinciaal Adviseur Zuid-Holland Noël van Dooren zijn we ingegaan op de vervlechting van ecologische, economische en sociaal-culturele waarden in ons landschap en de rol van de (provinciale) overheid. "De kernvraag blijft hoe we als samenleving onze boeren en andere ‘makers van het landschap’ breder kunnen waarderen. Dit vergt een nieuwe ruimtelijke ordening met een nieuwe rolverdeling van alle betrokkenen in het landelijk gebied. Nieuwe samenwerkingsvormen gebaseerd op een toekomstbestendig en vitaal bodem- en watersysteem kunnen een rijk palet aan landgebruik opleveren, waarbij maatwerk en diversiteit sleutelwoorden zijn".

Voor het volledige essay klik hier >>>

Presentatie uitnodigingsagenda Masterplan IJsselvallei

Op 14 oktober j.l. is in het prachtige kerkje van Wilp de uitnodigingsagenda van het Masterplan IJsselvallei gepresenteerd. De directe aanleiding voor het opstellen van het masterplan is de noodzaak om het Veluwemassief te ontlasten van een te hoge recreatiedruk, wat ten koste gaat van de unieke natuurwaarden. Het idee is dat de flanken van de Veluwe, zoals de westelijke IJsselvallei, een deel van de bezoekers zouden kunnen opvangen als vorm van recreatiezonering. Bij aanvang van de opdracht in 2019 hebben we de vraagstelling direct verbreed door het bodem- en watersysteem centraal te stellen en drie grote maatschappelijke opgaven met elkaar te combineren; klimaatadaptatie, de transitie van de landbouw en het versterken van cultuurtoerisme en leefbaarheid in de regio. In combinatie met initiatieven die al spelen in het gebied en ‘waar energie op zit’ is er in 2020 een breed gedragen masterplan verschenen.

De afgelopen jaren is het masterplan via talrijke gebiedsateliers verfijnd en uitgewerkt tot 19 kansrijke projecten als uitnodigingsagenda. De projecten variëren van de ontwikkeling van een ‘landschapspark met rabatbossen’ in het brongebied van de Grote Wetering ten zuidoosten van Apeldoorn tot een ‘bezoekerscentrum klimaat en water’ in de noordelijke IJsselvallei tot een ‘sponspakket’ voor boeren die water willen vasthouden op de venige Veluweflank als onderdeel van het ANLB en DAW.

Met veel plezier hebben we de afgelopen drie jaar aan het Masterplan mogen werken en het vervult me met trots dat er een brede bestuurlijke samenwerking in het gebied is ontstaan, waarbij partijen als LTO Noordoost, NMG, Natuurmonumenten, Waterschap Vallei en Veluwe, diverse gemeenten en provincie nauw samenwerken. In die zin is het een gebiedsproces dat als inspirerend voorbeeld kan dienen voor de uitwerking van Het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG).

Artikel in LANDSCHAP en lezingen in Alkmaar en Oosterwolde

In het herfstnummer van LANDSCHAP, tijdschrift voor landschapsonderzoek, is een peer reviewed artikel opgenomen over ons wenkende perspectief ‘Natuerlik Fryslân 2050'. Het bodem- en watersysteem vormt binnen Natuerlik Fryslân 2050 de stevige basis voor verdere ruimtelijke ontwikkelingen en kan vertrekpunt zijn voor bijvoorbeeld de uitwerking van het Fries Programma Landelijk Gebied. In samenwerking met Marion Brongers (hoofdauteur) en Eddy Wymenga van Altenburg & Wymenga ecologisch onderzoek. Illustraties in samenwerking met Atelier des Hollants. Voor het volledige artikel klik hier >>>

Een van de leukste dingen van mijn vak is het mogen geven van lezingen om zo opgedane kennis door te geven aan een breder publiek. Gelukkig kon dat in de tweede helft van 2022 weer fysiek met lezingen in onder andere Alkmaar (onder andere over de visie klimaatbestendige veenlandschappen) en Oosterwolde (over Natuerlik Fryslân 2050).

Podcast 'Prachtige productielandschappen'

Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie is begonnen met de podcastserie De Nieuwe Ruimte. In de eerste podcast aandacht voor onder andere ons onderzoek naar een mogelijke 'Waardenverkaveling' als vorm van kleinschalige herverkaveling (ruilverkaveling 2.0) in het hart van de Alblasserwaard. Boer Pieter van der Valk licht in de podcast zijn idee voor een Grondcoöperatie Rijkdom toe; de boer blijft aan het roer, de burger wordt betrokken en de balans tussen ecologie en economie hersteld.